Klasik bir Karadeniz köyü… Engebeli yamaçlar, birbirinden ayrı konumlanmış evler ve kartpostallara yakışır bir doğa güzelliği…
Giresun’un Çanakçı ilçesine bağlı Kuşköy, son yıllarda görebileceğiniz en ilginç köylerden bir tanesi. Kuş dili olarak bilinen ve esasında ıslıkla konuşulan bir dile sahip olan köylüler, dünyanın da ilgisini çekiyor. Hatta öyle ki “Kuş dili” 7 Aralık 2017 tarihinde UNESCO Acil Koruma Gerektiren Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi’ne dahi alındı.
Peki ama nedir bu kuş dili? Nasıl konuşulur? Kimler konuşur? Gelin şimdi biraz detaya inelim.
Coğrafi Nedenler
Karadeniz Bölgesi’nde arazi engebeli ve dağınık olduğu için telefon hatları bile sıkça arızalara maruz kalıyor. Tamir süreci de arazi koşulları gereği uzadığı için Karadeniz insanları öteden beri haberleşmek için ıslıktan faydalanıyorlar. Uyarı, yer belirtme gibi çok temel düzeydeki iletişim unsurlarını ikame etmek için kullanılan ıslık ise Kuşköy’de çok daha farklı bir boyut kazanıyor.
Kuş Dilinin Başkenti: Kuşköy
Giresun’un bir köyü olan Kuşköy’de insanlar ıslık çalarak haberleşiyorlar. Bu ıslık da kuş sesine benzediği için yöre halkı tarafından “Kuş dili” olarak adlandırılıyor. 5 asırlık bir geçmişe sahip olduğu bilinen Kuş dili klasik bir Karadeniz köyü olan Kuşköy’ün dünya çapında tanınmasına büyük katkı sağlıyor.
Telefonun olmadığı ya da çok kısıtlı olduğu zamanlardan günümüze gelen Kuş dili sayesinde yöre insanı “Bu akşam bize gelin.”, “Yarın çay toplamaya gidelim.” ,”Yarım kilo un getir.”, “Taze ekmek var mı?”, “İki kilo domates alacağım.” gibi gündelik cümleleri karşı tarafa daha rahat bir şekilde aktarıyorlar. Ayrıca Kuşköy’de ikamet eden Mehmet Köçek ise “Düşman işgalinde bile atalarımız bu dili kullanmış; tarlada, bağda, bahçede hep Kuş dili kullanılmış” diyor. Diğer bir ifadeyle Kuş dili hem gündelik hayatı kolaylaştırmak hem de tehlike anlarında kamuflaj amacıyla kullanılabilen bir dil.
Esasında ıslıkla haberleşmek yeni bir durum değil. Asırlardır ıslığa dayalı diller dünyanın farklı kültürlerinde kullanılmış durumdadır. Ünlü tarihçi Herodot, Etiyopya’da yaşayan bir halkında “yarasa” sesini andıran bir ses çıkararak haberleştiklerini yazmıştır. Bugün Kanarya Adaları’nda da kuş diline benzer bir dil 600 yıldır kullanılmaktadır.
Konu hakkında çalışmaları bulunan ve Kuşköy’deki bu olguyu inceleyen Türk asıllı Alman biyopsikolog Onur Güntürkün, kuş dilinin hem harika bir kültürel öge olduğunu hem de heyecan verici bir doğa deneyi olduğunu ifade ediyor.
Bir De Festivali Var
20 yıldır temmuz ayının ortalarında gerçekleştirilen Kuşdili Kültür ve Sanat Festivali ise yöredeki bu geleneğin tanıtılması ve gelecek kuşaklara aktarılması açısından oldukça önemseniyor. Çanak Belediye Başkanı Tuncay Kasım bu konuda şu sözleri ifade ediyor:
“Bu topraklarda, yöre insanlarının yaşadığı günden bu yana var olan geleneğin şenliğin havasına bürünmüş halidir festival. Önceden yaşam tarzının bir yansımasıydı. Şimdi cep telefonlarıyla sadece gösteri amacıyla kullanılıyor. Gelecek nesillere aktarılması noktasında biraz sıkıntı çekilen, bu dünyanın kültürel miras bakımından en olağanüstü varlıklarından biridir kuşdili. Umarım bu gelenek bu coğrafyada sonsuza kadar devam eder. Gökyüzünde ıslık seslerimiz her daim yankılanır, gelecek nesillere aktarılır.”
Kuş Dili Hakkında Çeşitli Belgeseller Mevcut
Kuşköy’de yaşatılan bu kültürel miras da dünyanın çeşitli medya kuruluşlarının ilgisinde. Japonya, Almanya, ABD gibi ülkelerden gelen gazeteciler ve belgeselciler köydeki bu miras hakkında haber yapıyorlar.
Kuşköy’deki bu Kuş dili olgusu hakkında TRT Belgesel tarafından yapılmış şahane belgeseli izleyerek siz de Kuş dili öğrenmeye başlayabilir, gündelik hayatınıza kullanabilirsiniz.
Kuşköy ile ilgili Deutsche Welle kanalının yaptığı haberi de izleyebilirsiniz.
This post is also available in: Türkçe