20 yıl öncesine kadar kimse dokunmatik telefonları, kıtalar arasında bu kadar hızlı iletişimi ve geliştirilmekte olan yapay zekaların varacağı noktayı kestiremezdi. Değişen ve sürekli gelişen teknolojik sistemler birçok yeniliği getirdiği gibi bazı işleri de kolaylaştırdı. Bu işlerden biri de çeviri hizmeti. Peki, çeviri teknolojileri gerçek bir çevirmenin yerini tutabilir mi?
Teknolojik sistemler artık dil öğrenmeyi neredeyse zorunlu olmaktan çıkarıyor. Cep telefonu uygulamaları bile birçok farklı dilde çeviri yaparak iletişim sağlamada yardımcı oluyor. Bu tabi daha başlangıç…
Henüz ülkemizde satışta olmamasına rağmen çeviri yapan kulaklıklar üretildiğini biliyoruz. İnternet tarayıcımızın bile otomatik olarak çeviri yaptığı günümüz teknolojisinde çeviri uygulamaları giderek çoğalıyor.
Çevirmenler İşlerini Robotları Mı Kaptırıyor?
Birkaç yıl içinde belki de tüm çevirmenler son derece sistematik olarak çalışan robot çevirmenler olacak. Yorulmayan, acıkmayan, ödeme beklemeyen ve günün her saatinde çalışacak robot çevirmenler gerçek çevirmenlerin yerini alacak. Son zamanlarda yapay zekanın gelişmesi ile birlikte birçok meslek yok olacak ve insanlar işsiz kalacak diye haberlere rastlıyoruz.
Acaba bu yok olacak mesleklerden biri de çevirmenlik mi?
Günümüz teknolojisinde veya yakın geleceğin teknolojisinde çeviri mesleğini yok edecek bir çeviri teknolojisi gelişmeyecek gibi duruyor. Günümüzden bakacak olursak robot çevirmenlerin çevirilerinde başarılı olamamasının başlıca nedenleri arasında dilin ve yorumun metinle alakalı olması yatıyor. Kelimesi kelimesine çeviri her zaman doğru metni vermez ve anlam bütünlüğü oluşturmaz.
Çeviri yapmak sadece kelimeleri peşi sıra çevirerek anlamlı metinler oluşturmak değildir. Anlatımlar, dil bilgisi kuralları ve kelime çevirileri düzgün olsa bile robot çevirmenler hiçbir zaman metni tam olarak çeviremeyecek ve duygusal çeviri ifadelerini yansıtamayacaktır. Çeviri teknolojileri robotik sesler ve duygusuz ifadelerle yapacağı çevirilerde kelimelerin altında yatan manaları, yerel söylemleri, mecazları ve diğer anlatıma özgü ifadeleri çeviremeyecektir.
Neden Gerçek Bir Çevirmen İle Çalışmalısınız?
Shakespeare’in ünlü eseri Hamlet oyununun tiradı herkes tarafından “olmak ya da olmamak, işte bütün mesele bu” diye bilinir. Çevirisi hep bu şekilde yapılagelmiştir. Ancak ünlü bir şair ve aynı zamanda çevirmen olan Can Yücel, “to be or not to be, that is the question” ifadesini “bir ihtimal daha var o da ölmek mi dersin” diyerek çevirmiştir. Daha doğrusu onun ifadesiyle; ‘Türkçe yeniden söylemiş ve yazmıştır”. Bu da gösteriyor ki çevirmen sadece çeviri yapmıyor. Aynı zamanda metni uyarlıyor ve bu toprakların diline özgü hale getiriyor.
Gerçek Çevirmenlerin Yerini Tutamazlar
Metinlerin çevirisinde ve tercümelerde çevirmenlerin rehberliği çok önemlidir. Farklı kültürlerin ve dillerin gizemli yapıları sadece çevirmenler tarafından aktarılabilir. Çevirmenler metinlerin ideolojilerini ve alt metinlerini aktararak çeviriyi yapay zekalardan daha farklı şekilde yapıyor. Çeviri teknolojileri ne kadar hayatımızı kolaylaştırsa ve birçok farklı imkanı sunsa da şuan için gerçek çevirmenlerin yerini tutabilecek düzeyde görülmüyor.
Zaman ve Maliyet Kaybı
Dil yaşayan bir organizmadır ve sürekli değişim halindedir. Her geçen gün yeni terimler ve yeni kelimelerle karşılaşıyoruz. Robot çevirmenlerin sürekli yeni altyapılarla bu değişime ayak uydurması gerekir. Her yeni dilsel gelişmede robotların baştan tasarlanması ve farklı çeviriler yapabilecek hale getirilmesi gerekir. Bu da oldukça zaman ve maliyet isteyen bir işlemdir. Ancak insan çevirmenler kendilerini geliştirdiği ve sürekli yeniliklere açık olduğu takdirde dünya dillerinin çevirilerini çeviri teknolojileri kapsamında karşımıza çıkan robot çevirmenlerden daha iyi şekilde gerçekleştirecektir.
Anlam Kaybı En Büyük Sorun
Bir metnin daha anlamlı şekilde aktarılması, çeviri yapılırken sadece kelimelerin değil içerikteki dilin, anlamın ve metin stratejilerinin de göz önüne alınarak çevirilerin gerçekleştirilmesi gerekir. Bu şekilde çeviriler ise sadece bu dili konuşan insanlar tarafından yapılır. Günümüzde ve yakın gelecekte çevirmenlik mesleği insanların elinde kalacağa benziyor. Fakat çeviri teknolojilerinin boyutlarını da kestirmek mümkün görünmüyor. Yakın gelecekte olmasa bile uzak gelecekte belki de çeviriler tamamen çeviri teknolojileri kapsamında yapılabilir. Yaşayarak göreceğiz…
This post is also available in: Türkçe