Hiç şüphe yok ki filmler için çeviri yapmak oldukça zorlu ve uğraştırıcı bir iş!
Aslında bu iş insanı vezir de edebilir rezil de!
İyi yapılan bir film çevirisi tüm dünyadaki eleştirmenlerin ve film teknisyenlerinin dikkatini çekme potansiyeline sahiptir. Eğer ki kötü olursa bu takdir tam bir alay konusuna dönüşebilir ve dünya çapında rezil olabilirsiniz.
Film çevirisi, çevirmenlerin karşı karşıya kaldığı tüm tipik zorlukların yanı sıra kendine has zorluklara sahiptir. İşte film çevirisi yapılırken dikkat edilmesi gereken, çevirmenleri en çok zorlayan noktalar…
Film Çevirmenliği Yapanları En Çok Zorlayan Noktalar
Argo Kullanımı
Bazı filmler çok sık kullanılan argo kelimelere nedeniyle çevirmenleri oldukça zorlayabilir. Hatta argo kelimeleri çevirmenin çoğu zaman en zor çevrilen kelimeler olduğunu söyleyebiliriz.
Çoğu zaman insanın kendi dilinde bile açıklamakta zorlandığın argo kelimeleri ve imaları, başka bile çevirmek söz konusu olunca işler oldukça karışabilir.
Argo kelimeleri çevirmek aynı dil ailesine dahil olan diller arasında çok daha kolaydır. Örneğin, argo bir kelimeyi Rusça’dan İngilizce’ye çevirmektense, Flemenkçe’den İngilizce’ye çevirmek çok daha kolaydır. Bunun nedeni, Flemenkçe ve İngilizce dillerin Batı Germen ailesinin dillerinin bir parçası olmasıdır. Ayrıca, bu iki kültür kendi coğrafi yakınlıklarına paralel olarak gelişmiştir. Bu nedenle, Flemenkçe argo bir kelimeyi, İngilizce eşdeğerine dönüştürmek daha kolay olabilir; ama her zaman değil, çünkü kelimenin tamamı İngilizce’ye çevrilirse, mantıklı gelmeyecek ifadeler vardır.
Eğlence için, şu Flemenkçe deyimini düşünelim: ‘Da’s kloten van de bok.’ Genellikle ‘çok kötü’ ya da ‘bu çürümüş’ olarak çevrilir, ancak harf çevirisi aslında ‘keçi testisidir’ ve bu, bağlamdan çıkarıldığında İngilizce’de hiç mantıklı değil!
İşte bu nedenle çevirmenler argo kelimeleri çevirirken kelime anlamlarından çok, söylem anlamlarına odaklanmalıdır.
Rumuzlar
Film çevirmenleri, davranışsal ve kültürel çağrışımlardan ötürü sıklıkla takma adları çevirinin zorlu bir parçası olarak görürler. Aynı argo kelimelerde olduğu gibi rumuzlar da her kültürde farklı bir anlama karşılık gelebilir.
Böyle durumlarda bazı çevirmenler orijinali çevrilmiş haliyle kullanırlar ve bu kolay bir çözüm olsa da, mutlaka yazılı çeviri yerine daha etkili değildir. Film çevirmenlerin gerçek mücadelesi, organize suç veya çetelerle ilgili filmlerdeki takma adlara gelince ortaya çıkar; neredeyse her film karakterinin, tutkuları, tercihleri veya eğilimlerini ifade etmek için özenle hazırlanmış bir rumuzu vardır. Belki de buradaki en güvenli yaklaşım, çevirmenin karakterin adının bütünlüğünü koruduğu yaklaşımdır. Bu sayede çevirmen çok daha az stres yaşayacaktır.
Küfür
Küfür kullanımı, çevirmenleri zorlayan başka bir konu.
Hadi itiraf edin yabancı bir dille olan ilk temaslar genelde ilk olarak o dilin küfürlerini öğrenmekle gerçekleşir. Her dilin kendine has küfürleri vardır ve bu küfürler çoğu zaman kendi kültüründe bile manasız olabilir.
Örneğimizde tekrar Hollandaca ve İngilizce dillerini kullanalım: Hollandaca dilinde ‘Dombo’ kelimesi İngiliz dili ‘Dumbo’ dır: Her iki kelime de aşağılayıcıdır ve her iki sözcük de aynı anlam ifade eder. Yani, burada gerçek bir meydan okuma yok! Ancak, çeviride karşılaşılan zorluk, belirsiz küfürler film yapımında kullanıldığında belirginleşiyor. Bunu, daha yaygın bir şekilde konuşulmayan bir lehçenin kullanıldığı tarihi filmlerde daha sık görüyoruz.
Bu durum gerçek bir meydan okumadır. Görevleri, orijinale olabildiğince sadık kalmak olan çevirmenler, aynı seviyedeki saldırganlığın korunmasını da sağlamakla yükümlüdür. Ki bu oldukça zor bir iştir.
Mimikler
Sektördeki en iyi çevirmenler bile film çevirisinde gösterilen hareketlerin son derece zor olduğunu söylüyorlar. Belki de bunun nedeni, jestlerin farklı ülkelerde tamamen farklı şeyler anlamına gelmesi, yani tercümanın bunun farkında olması gerektiği gerçeğidir.
Örneğin Hindistan’da, Batıdaki insanların “Hint çığlık atağı” olarak nitelediği bir jest, çok kafa karıştırıcı hale gelebilir. Gören pek çok insan için bir çeşit korku durumu çağrıştıran bu mimik aslında bir çeşit “tamam” deme şeklidir.
Film Çevirisi: Kolay Bir Görev?
Hiç kimse, film çevirisinin kolay bir iş olduğunu söylemesin – tecrübeli, profesyonel bir film çevirmeni bile bunu iddia etmez! Hem hareketli hem de sözlü iletişimin çok sayıda nüansını barındıran film çevirileri, çeviri alanının en zor dallarından biridir.
This post is also available in: Türkçe