Bilmediğiniz bir dilden ana dilinize bir metnin çevirisine ihtiyacınız var diyelim. Örneğin Urduca bir metnin Türkçeye çevrilmesini istiyorsunuz. Urduca bilen bir çevirmen de size yaptığı çeviri teslim etti. Peki bu çevirinin kalitesini nasıl ölçebilirsiniz? Sonuç olarak orijinal Urduca metnin içeriğini bilemiyorsunuz.
Bunu anlamanın bazı yolları var elbette. Türkçeye çevrilmiş metindeki anlam kopuklukları size çevirinin amatörce yapılmış olduğunu hissettirecektir. Fakat diğer yanda “kusursuz çeviri” diye bir şeyin olmadığına yönelik genel kanıya kulak verdiğiniz zaman da kendinize şu soruyu sormalısınız: Ödediğim çeviri ücretinin karşılığını alabildim mi?
Bu soruya cevap verebilmek için öncelikle kaliteli bir çevirinin ne olduğu ve değerlendirmeyi hangi kriterlere göre yapacağınızı bilmek gerekir.
Bir metin, kelimelerin doğru bir şekilde organize edilmesinden ibaret değildir. Bir metin içinde farklı anlamlar içeren cümleler bütünüdür. Bu nedenle bir çevirinin kalite durumunu ölçmek için metnin anlamlı ve anlaşılır olması gerektiğini belirtebiliriz.
Bu bakımdan bir çevirinin kalitesini ölçmek için iki temel unsur kullanılır.
- Anlaşılabilirlik
- Orijinal metne sadakat
Bir çeviri gayet net bir şekilde anlaşılabilir olmasına rağmen orijinalinde metne sadık kalınmamış olabilir. Bir çeviri orijinal metne sadık kalınarak çevrilmiş olmasına rağmen anlaşılmaz bir tarza da sahip olabilir. Her iki durumda da bu çevirilerin kalitesiz olduğunu söylemek mümkündür.
Tüm bunlara ek olarak da bir metnin sahih bir biçimde çevrildiğini anlayabilmek için en az 3-4 farklı uzmanın görüşüne ihtiyaç vardır. Zira uzmanların da kişisel öznellikleri söz konusu olunca bir çevirinin nasıl bir kalitede olduğunu anlamak oldukça zorlaşmaktadır. Tabii bu uzmanların söz konusu iki dile de hakim olmaları gibi bir durumu gözden kaçırmamak gerekir.
Dolayısıyla bir çevirinin kalitesini ölçmek, ortalama bir müşteri için pratik bir durum değildir. Ancak her halükarda çeviri, müşterinin ana diline yapılıyorsa, bu kişi metnin anlaşılırlığını kendi başına tahlil edebilir veya iki dili de bilen bir kişiye teyit ettirebilir.
Anlaşılabilirlik İçin Hangi Kriterler Mevcuttur?
- Metnin kolay bir şekilde okunması; karakteristik ve kronik hatalar içermemesi
- Dilbilgisi hataları içermemesi
- Çeviri yapılan metne uygun terminoloji kullanımı
- Sözdizimsel yapının doğru olması
- Mesajın doğru ve net bir biçimde iletilmesi, okurun metni anlayabilmek için birden çok kez okumasının gerekli olmaması
Orijinal Metne Sadakat İçin Hangi Kriterler Mevcuttur?
- Orijinal metin ve çevirinin aynı anlamı ifade etmesi
- Cümle ve kelimelerin yanlış anlamaya mahal vermeyecek şekilde doğru çevrilmiş olması
- Orijinal metindeki tüm bölümlerin çevrilmiş olması, metne ek yapılmaması ve metinden bazı bölümlerin atılmamış olması
Uzman Değerlendirmesi İçin Neden En Az 3-4 Kişiye İhtiyaç Vardır?
Bir metnin doğru ve tam bir şekilde çevrildiğini kontrol etmek için iki dile de hakim en az 3-4 kişinin bulunması gerekir. Her bireyin eğitim, deneyim, sosyo-kültürel değerler, kelime haznesi gibi konularda farklılıkları bulunabileceği bir çevirinin kalitesini ölçmek adına en az 3-4 kişinin ortak kanısı esas alınır.
Tüm bunlara ek olarak yazım hataları, noktalama hataları, dilbilgisi yanlışları, metnin akışındaki birtakım tutarsızlar, metnin formatında yapılan hatalar ve deyimlerin hatalı çevrilmesi gibi konularda da daha objektif bir değerlendirme yapılabilir.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLECEK BENZER YAZILARIMIZ
Başarılı Çevirinin Son Adımı: Çeviri Kalitesinin Değerlendirilmesi
This post is also available in: Türkçe